Otyłość jest przewlekłą chorobą, która objawia się nadmiernym nagromadzeniem tkanki tłuszczowej. Charakteryzuje się ona złożoną etiologią, dlatego dietetyk powinien sposoby terapeutyczne indywidualnie dostosować do pacjenta. Ze względu na różnorodne przyczyny i skutki otyłości wymienia się je różne odmiany i stopnie tej choroby. Więcej na temat rodzajów otyłości i sposobie jej leczenia omówiono w dalszej części artykułu.
Rodzaje otyłości
Rodzaje otyłości klasyfikuje się według przyczyn ich powstania lub rozłożenia tkanki tłuszczowej w organizmie. W pierwszej z tych grup wymienia się otyłość prostą, nazywaną również pokarmową, która występuje, gdy długotrwale spożywa się więcej kilokalorii, niż potrzebuje tego organizm. Innym rodzajem otyłości ze względu na przyczyny powstania jest otyłość wtórna. Występuje ona jako skutek innej choroby lub farmakoterapii, a także wpływają na nią czynniki genetyczne.
Biorąc pod uwagę miejsca występowania tkanki tłuszczowej w organizmie, wyróżnia się: otyłość uogólnioną – kiedy tkanka tłuszczowa rozmieszczona jest w całym ciele, otyłość androidalną – w tym przypadku miejscem gromadzenia się tkanki tłuszczowej jest brzuch, a gdy kumuluje się on na pośladkach i udach, mówi się o otyłości gynoidalnej.
Ponadto występuje trójstopniowy podział otyłości. Pierwszy z nich występuje, gdy wskaźnik masy ciała (Body Mass Index) wynosi od 30 do 34,9, kolejny – gdy BMI wskazuje wynik od 35 do 39,9. II stopień nazywany jest także otyłością kliniczną. Ostatni stopień oznacza otyłość olbrzymią i taką nazwę stosuje się, gdy BMI wynosi powyżej 40.
Przyczyny i skutki otyłości
Przyczyn i skutków otyłości można wymieniać bardzo wiele, ponieważ każdy przypadek trzeba traktować w sposób indywidualny. Jednak wyodrębniono trzy czynniki, które są podłożem do występowania tej choroby. Po pierwsze są to czynniki biologiczne, czyli otyłość pojawiająca się w wyniku niektórych zaburzeń klinicznych lub przyjmowanych leków. Co więcej, możliwe jest także dziedziczenie otyłości. Po drugie choroba ta może być uwarunkowana czynnikami psychologicznymi i występować w konsekwencji, np. nieradzenia sobie z emocjami lub przez nadmierny stres i brak zainteresowania od innych osób. Ostatnią grupą przyczyn otyłości są czynniki środowiskowe, czyli choroba występująca z powodu naśladowania styl odżywiania osób w otoczeniu.
Do najczęstszych skutków otyłości należą różnego rodzaju powikłania zdrowotne. Nadmierna masa ciała może doprowadzić do pojawienia się chorób, takich jak: miażdżyca, cukrzyca, nadciśnienie tętnicze itd., a także problemów o podłożu psychicznym związanych, np. z negatywnym postrzeganiem samego siebie, izolacją społeczną, co w konsekwencji może prowadzić do depresji.
Czy leczenie farmakologiczne otyłości to najlepsze rozwiązanie na walkę z chorobą?
Leczenie farmakologiczne otyłości nie powinno być pierwszym wyborem, jeśli chodzi o metody zwalczania choroby. Stosowanie leków wpływających na masę ciała powinno być traktowane jako dodatek do terapii żywieniowej oraz wdrażanej aktywności fizycznej. Stosowanie leczenia farmakologicznego jest decyzją specjalisty prowadzącego podjętą na podstawie starannej obserwacji, odnoszącej się do indywidualnego przypadku osoby, gdy podstawowe metody utraty wagi nie przynoszą skutków. Ostatecznym rozwiązaniem jest chirurgiczne leczenie otyłości, czyli wykonanie operacji bariatrycznej.
Rola dietetyka w procesie leczenia otyłości
Z założenia najtrudniejszym wydaje się udzielenie pomocy pacjentowi, który cierpi na otyłość kliniczną lub olbrzymią. Jednak wszystko zależy od chęci pacjenta i skuteczności proponowanych metod leczenia. Czasami jest tak, że osobom z I stopniem otyłości jest trudniej stracić masę ciała niż pacjentom o wyższym stopniu choroby, ponieważ ich mobilizacja we wdrażanie zdrowych nawyków jest mniejsza.
Dlatego tak ważna jest współpraca z dietetykami, którzy poza odpowiednią edukacją żywieniową, potrafią udzielić osobie z otyłością odpowiedniego wsparcia. Bardzo ważnym czynnikiem jest także odpowiednio opracowany plan żywieniowy i treningowy uwzględniający preferencje i możliwości chorego. W związku z tym specjalista ds. leczenia otyłości i nadwagi musi dopasowywać metody pracy do indywidualnych potrzeb pacjenta.
Kurs Specjalisty Dietetyki ds. leczenia nadwagi i otyłości
Polski Instytut Dietetyki oferuje Kurs Specjalisty Dietetyki ds. leczenia nadwagi i otyłości, dzięki któremu kursant pozna przyczyny i skutki otyłości, a także sposoby leczenia i zapobiegania występowania tych chorób. Absolwent szkolenia otrzymuje zaświadczenie o ukończeniu kursu w języku polskim i angielskim.
Należy podkreślić, w celu podjęcia pracy jako dietetyk, wymagany jest dyplom uprawniający do wykonywania tego zawodu. Innym sposobem jest uzyskanie statusu absolwenta technologii żywności, kierunkowych studiów wyższych lub ukończony 3-stopniowy kurs dietetyka. Jest on udostępniony w ofercie Instytucji, która jako jedyna w Polsce może nadawać ten tytuł.
