Choroby autoimmunologiczne są chorobami, które coraz częściej dotykają społeczeństwo, co potwierdzają badania prowadzone przez Główny Urząd Statystyczny w ramach projektu monitorowania stanu zdrowia ludności Polski. Podczas leczenia tych schorzeń ważne jest nie tylko stosowanie farmakoterapii, ale i wdrożenie zdrowych nawyków żywieniowych. W tym celu niezbędna jest konsultacja dietetyczna ze specjalistą zajmującym się tymi konkretnymi przypadkami, aby wprowadzona dietoterapia przyniosła oczekiwane skutki.
Choroby autoimmunologiczne a choroby układu hormonalnego
Choroby autoimmunologiczne to w większości przypadków choroby dziedziczne. Występują, gdy układ odpornościowy w nieprawidłowy sposób identyfikuje własne komórki w organizmie jako obce. W wyniku tego zaczyna atakować tkanki, przez co niszczy je lub dokonuje zmian w sposobie ich funkcjonowania.
Wśród nich często występują choroby endokrynologiczne, które obejmują wszelkie zaburzenia układu hormonalnego. Są one związane z nieprawidłowym działaniem tarczycy, która mieści się u podstawy szyi. Ten nieduży narząd mocno oddziałuje na zdrowie i samopoczucie człowieka. Odpowiada bowiem za produkcję i uwalnianie hormonów regulujących pracę większości tkanek znajdujących się w organizmie, wpływając tym samym na jego metabolizm i termogenezę.
Dieta w chorobach autoimmunologicznych
W chorobach autoimmunologicznych dieta jest jednym ze sposobów na poprawę komfortu życia i zmniejszenie ryzyka powikłań. Jednak przez złożoność patogenezy tych chorób, a także brak całkowicie skutecznych metod leczenia, stale aktualizowane są badania na temat sposobów prowadzenia terapii u osób chorych.
Odpowiednio dobrana dieta w chorobach autoimmunologicznych, dopasowana do indywidualnych potrzeb i diagnozy, ma na celu stabilizację stanu zdrowia pacjenta poprzez leczenie objawowe oraz jak najdłuższe utrzymanie osoby chorej w fazie remisji.
Dieta w chorobach tarczycy
Dieta osoby ze schorzeniami tarczycy powinna przede wszystkim eliminować z pożywienia składniki, które nasilają stany zapalne, pogarszają pracę tarczycy lub zmniejszają działanie leków. Co więcej, składniki odżywcze zawarte w jedzeniu powinny wpływać pozytywnie na funkcjonowanie tarczycy. W tym celu niezbędna jest indywidualna diagnostyka pod kątem niedoborów lub nadmiarów elementów morfotycznych krwi.
Badania nad dietą w chorobach autoimmunologicznych u pacjentów ze schorzeniami tarczycy prowadzone były przede wszystkim w kierunku celiakii. Jest to choroba związana z nieprawidłową reakcją układu odpornościowego na spożywanie glutenu. Wskazuje się wyższą zachorowalność na celiakię u osób ze zdiagnozowanym Hashimoto. Wtedy to należy wprowadzić dietę bezglutenową.
Tak samo w przypadku nietolerancji laktozy oraz innych zaburzeń żołądkowo-jelitowych wpływających na niekorzyść działania tarczycy. Natomiast, gdy jednocześnie występują choroby autoimmunologiczne, dieta eliminacyjna powinna zostać zalecona pacjentowi od razu po wykonanej diagnostyce.
Dieta w niedoczynności tarczycy i jej nadczynności
Niedoczynność tarczycy to najczęstsze zaburzenie tarczycy, którego przyczyną zazwyczaj jest choroba Hashimoto, czyli przewlekłe zapalenie. Powoduje stopniowe niszczenie tego gruczołu i spadek wytwarzanych przez niego hormonów. Z kolei nadczynność tarczycy wiąże się z chorobą Gravesa-Basedowa, w której to defekt genetyczny prawdopodobnie sprawia, że organizm wytwarza przeciwciała, które niszczą TSH.
Dieta w niedoczynności tarczycy, a także jej nadczynności powinna być urozmaicona i prawidłowo zbilansowana, tak by dostarczała wszystkich niezbędnych witamin i składników odżywczych. Najważniejszymi z nich są: jod, żelazo, selen, cynk, a także witamina D3. Są to niezbędne elementy diety w chorobie Hashimoto i Gravesa-Basedowa ze względu na ich wpływ na tarczycę.
Warto dodać, że w przypadku nadczynności tarczycy, należy zadbać o dostarczenie odpowiedniej ilości energii i białka, ponieważ występuje zwiększone zapotrzebowanie organizmu na te składniki. Zarówno w diecie w chorobie Hashimoto i Gravesa-Basedowa w sytuacji zwiększonych zaburzeń ze strony przewodu pokarmowego należy zastosować dietę lekkostrawną.
Czy dietetyk od chorób autoimmunologicznych to zawód potrzebny?
Według badań Głównego Urzędu Statystycznego, opublikowanych w 2021 r., choroby tarczycy są jedną z najczęściej pojawiających się chorób i dolegliwości przewlekłych u osób dorosłych. Wzrost ich występowania wzrósł od 2014 r. do 2019 o 2,3%.
Badania przeprowadzono na grupie osób od 15 r.ż. Największy odsetek pacjentów cierpiących na dolegliwości związane z nieprawidłowym działaniem tarczycy odnotowano w przedziale wiekowym 70-79 lat i wynosił on 15,8%. Kolejne miejsce przypadło grupie osób w wieku 60-69 lat – było to 13,6% – a niewiele mniej, tj. 13,0%, odnotowano u chorych po 80. r.ż. Jednak nie tylko osoby starsze mają problemy natury endokrynnej. Młode osoby w wieku 15-29 lat również borykają się ze schorzeniami tarczycy – 4,4%. Natomiast pacjenci po 30. r.ż. stanowili 6,7%, a ci po 40. r.ż. już 8,4%. Jak widać częstotliwość występowania tego typu problemów wzrastają. W grupie osób w wieku 50-59 lat odsetek badanych wyniósł 11,5%.
Społeczeństwo z roku na rok jest coraz bardziej świadome zagrożeń, z jakimi wiążą się choroby autoimmunologiczne. Szczególnie zainteresowanie diagnostyką chorób układu hormonalnego zauważono u kobiet, wśród których – w przywołanym powyżej badaniu – niemal 16% respondentów skarżyło się na problemy z tarczycą. U mężczyzn ten wskaźnik stanowił 3%. Badania te potwierdzają, jak ważną rolę odgrywają specjaliści ds. leczenia zaburzeń endokrynnych.
Jak zostać dietetykiem ds. leczenia zaburzeń endokrynnych?
Jest kilka możliwości tego, jak zostać dietetykiem. Należy zdobyć dyplom uprawniający do wykonywania tego zawodu albo zostać absolwentem:
-
- technologii żywności,
- kierunkowych studiów wyższych,
- dietetyki I lub II stopnia.
Natomiast, aby zostać dietetykiem ds. leczenia zaburzeń endokrynnych należy uzyskać wiedzę z zakresu: procesów metabolicznych i budowy ludzkiego ciała, podstaw endokrynologii oraz zaleceń dietetycznych w chorobach endokrynnych.
Oferowane przez Polski Instytut Dietetyki szkolenie online – Kurs Specjalisty ds. leczenia zaburzeń endokrynnych umożliwia zdobycie umiejętności w ww. zakresie, a także pozwala na udokumentowanie zdobytych kwalifikacji. Absolwent kursu otrzymuje tytuł specjalisty ds. leczenia zaburzeń endokrynnych, udokumentowany certyfikatem w języku polskim i angielskim.
