Dieta, jako styl żywienia, może przybierać wiele form – w zależności od miejsca zamieszkania, stylu życia czy zapotrzebowania na składniki odżywcze. Na co dzień nie zawsze zwraca się uwagę na dobór posiłków; są jednak sytuacje, w których zaczyna to być konieczne – jak wtedy wygląda codzienne żywienie?
Dieta lecznicza – czyli jaka?
To, co zdrowy człowiek je na co dzień, jest dietą podstawową. Wybór posiłków jest wtedy zależny od indywidualnych preferencji, dostępności produktów czy czasu, który poświęca się na ich przygotowywanie. Jednak w momentach, kiedy organizm zaczyna chorować, należy dokonać modyfikacji w codziennym żywieniu tak, aby odciążyć niektóre organy i wspomóc organizm w walce z chorobą.
W zależności od rodzaju schorzenia, dietetyk dobiera odpowiednią dietę leczniczą – zmienia ilość wybranych składników lub eliminuje je całkowicie, dokonuje też zmian w podaży składników energetycznych czy substancji odżywczych. Taka dieta nie zawsze jest idealnie zbilansowana patrząc na potrzeby zdrowego człowieka, jednakże jej stosowanie w procesie chorobowym jest zasadne ze względów terapeutycznych.
Diety lecznicze – rodzaje
Główną zasadą przy komponowaniu posiłków w dietach leczniczych jest to, aby była jak najmniej zmodyfikowana względem diety podstawowej. Niektóre elementy jednak należy zmienić, i w zależności od tego, jakie to zmiany, możemy wyróżnić następujące rodzaje diet:
- dieta lekkostrawna, w tym:
– lekkostrawna niskotłuszczowa,
– lekkostrawna niskobiałkowa,
– lekkostrawna, ograniczająca wydzielanie soków żołądkowych,
– lekkostrawna niskofosforanowa lub niskoszczawianowa; - dieta z ograniczeniem węglowodanów łatwoprzyswajalnych;
- dieta z ograniczeniem tłuszczu;
- dieta ubogoenergetyczna (redukcyjna);
- dieta płynna;
- dieta bogatobiałkowa;
- dieta bogatoresztkowa;
- dieta bezglutenowa;
Jeżeli stan pacjenta wymaga dodatkowych modyfikacji, dietetyk wprowadza odpowiednie zmiany w przepisanej diecie, która będzie stosowana w okresie leczenia.
Charakterystyka diet leczniczych
Pacjenci, którzy nie wymagają specjalnego żywienia, a także ci, którzy przebywają w sanatoriach czy innych ośrodkach zdrowia, korzystają z diety podstawowej. Jej zadaniem jest pokrycie zapotrzebowania na wszystkie składniki odżywcze i energetyczne, które są niezbędne do prawidłowego funkcjonowania organizmu. Ma również na celu utrzymanie prawidłowej masy ciała oraz zachowanie zdrowia. W pozostałych przypadkach stosuje się diety lecznicze:
- Dieta lekkostrawna:
Podczas stosowania tej diety dobierane są produkty, które są łatwo strawne i nie wymagają znacznej obróbki przed zjedzeniem; ogranicza produkty ciężkie w trawieniu, tłuste i powodujące wzdęcia. Dieta ta zalecana jest przy schorzeniach układu pokarmowego, wrzodach żołądka i dwunastnicy czy chorobach nerek – w zależności od schorzenia, dokonuje się modyfikacji w ilości konkretnych elementów, które mogą obciążać dany organ. Dieta ta stosowana również jest podczas rekonwalescencji po zabiegach chirurgicznych oraz u osób z chorobami nowotworowymi.
- Dieta niskotłuszczowa:
Polega ona na ograniczeniu ilości kwasów tłuszczowych w posiłkach. Stosowana jest przy miażdżycy, chorobach układu sercowo-naczyniowego w celu zredukowania ilości cholesterolu LDL i trójglicerydów we krwi.
- Dieta niskoenergetyczna:
W tej diecie zastosowanie mają przede wszystkim produkty zbożowe, pieczywo razowe, otręby czy kasza gryczana – zwiększona ilość błonnika pozostawia wrażenie sytości, co pozwala na redukcję masy ciała. Zaleca się tu też spożywanie dużej ilości owoców i warzyw.
- Dieta niskobiałkowa:
Jadłospis przy tej diecie ogranicza podaż białka i ma zastosowanie u pacjentów z chorobami nerek lub wątroby.
- Dieta płynna:
Dieta o zmienionej konsystencji w formie płynu lub papki ma zastosowanie w chorobach jamy ustnej i przełyku, podczas utrudnionego gryzienia czy połykania; jest również przeznaczona dla osób, którym dokuczają nudności i biegunki.
- Dieta bogatobiałkowa:
Przeznaczona jest dla pacjentów będących w stanie wyniszczenia organizmu, przy chorobach nowotworowych, poparzeniach i stałych stanach gorączkowych. Zwiększona ilość białka sprzyja odbudowie tkanek.
- Dieta bogatoresztkowa:
Ten rodzaj diety zwiększeniu ilości błonnika oraz zwiększenie ilości wypijanych płynów. Jest ona stosowana w przypadku zaparć, a także w zaburzeniach czynnościowych jelit – dieta ma za zadanie pobudzić je do pracy.
- Dieta eliminacyjna:
W tej diecie zostały usunięte składniki, które mogą uczulać pacjenta bądź nie są przez niego tolerowane. Może to być dieta bezmleczna, bezjajeczna, bezglutenowa lub bezlaktozowa; dodatkowo, w specjalnych przypadkach, ma zastosowanie dieta bezmięsna – służy ona do celów wyłącznie diagnostycznych, przy badaniach na krew utajoną.
Procentową ilość konkretnych składników w jadłospisie zawsze określa dietetyk, biorąc pod uwagę stan zdrowia i zapotrzebowanie pacjenta. Tylko specjalista w tej dziedzinie ma do tego niezbędne kwalifikacje, a wiedza o dietach leczniczych uzyskana na przykład na kursie dietetyki klinicznej dodatkowo podnosi jego kompetencje. Dzięki temu dietetyk może komponować posiłki, które pozwolą na utrzymanie organizmu w dobrej kondycji – również podczas długotrwałego leczenia.
