Zespół jelita drażliwego, czyli przewlekłe zaburzenie pracy jelit objawiające się bólami brzucha, wzdęciami i problemami z wypróżnianiem. Nie stanowi zagrożenia życia, ale znacząco obniża komfort funkcjonowania, dlatego dietetyk powinien znać podstawy pracy z tym schorzeniem. IBS – co to jest i dlaczego warto przyjrzeć się bliżej temu schorzeniu? W tym artykule to sprawdzimy!
Zespół jelita drażliwego – co to jest?
Skrót IBS pochodzi od angielskiego określenia Irritable Bowel Syndrome, czyli zespołu jelita drażliwego. To jedno z najczęściej występujących zaburzeń czynnościowych przewodu pokarmowego, w którym nie stwierdza się widocznych zmian anatomicznych, a mimo to pojawiają się uciążliwe objawy.
Co to jest jelito drażliwe, mówiąc najprościej? To stan, w którym jelita reagują nadmiernie na bodźce, takie jak:
- stres;
- skład diety;
- rytm posiłków.
Ruchy perystaltyczne są zaburzone, co prowadzi do bólu, wzdęć i zmienionej częstotliwości wypróżnień.
Według aktualnych danych (Global Burden of Disease, 2023), IBS dotyka nawet 10-15% dorosłych na świecie, przy czym częściej diagnozowany jest u kobiet. W Polsce szacuje się, że z objawami IBS zmaga się ponad 1,5 miliona osób. Zespół jelita drażliwego – co to i o czym trzeba pamiętać? Poniżej krótka lista.
Oto kwestie, które powinny znaleźć się w centrum uwagi:
- IBS nie jest chorobą organiczną – nie prowadzi do uszkodzenia jelit, ale znacznie obniża jakość życia.
- Zespół jelita drażliwego jest zaburzeniem, które wymaga wieloaspektowego podejścia, w tym: dietetycznego, psychologicznego i medycznego.
- Objawy często nasilają się pod wpływem stresu, nieregularnych posiłków lub niewłaściwej diety.
Co to jest zespół jelita drażliwego? Objawy i diagnostyka
Zastanawiasz się, jakie symptomy wskazują na IBS? Choroba może wyglądać nieco inaczej u każdego klienta, ale istnieje zestaw typowych zaburzeń, które mogą naprowadzić na diagnozę zespołu jelita drażliwego.
Do typowych sygnałów należą:
- bóle brzucha – zwykle ustępują po wypróżnieniu;
- wzdęcia i uczucie pełności – często niezależne od wielkości posiłku;
- zaparcia, biegunki lub ich naprzemienność – klasyfikowane jako podtypy IBS (IBS-C, IBS-D, IBS-M);
- nadmierne gazy, uczucie niepełnego wypróżnienia, zmiany w konsystencji stolca.
Równie istotne jest tło emocjonalne i styl życia. IBS to klasyczny przykład interakcji między jelitami a mózgiem – stres, pośpiech, nieregularne posiłki czy brak snu mogą znacząco nasilać objawy.
Jeśli interesują Cię zagadnienia związane z żywieniem, chorobami układu pokarmowego czy chorobach żołądka i dwunastnicy zajrzyj na pid.edu.pl i wybierz Kurs Dietetyki Klinicznej. Natomiast jeśli bliżej Ci do podstaw psychologii również w kontekście odżywiania się wybierz Kurs Psychodietetyki. Oba szkolenia są szansą na zdobycie potrzebnych kompetencji, które realnie wykorzystasz w pracy.
Jak rozpoznaje się IBS?
Rozpoznanie IBS opiera się na tzw. kryteriach rzymskich IV. Zgodnie z nimi, zespół jelita drażliwego rozpoznaje się, gdy przez co najmniej 3 miesiące w ostatnim roku występuje:
- nawracający ból brzucha co najmniej 1 dzień w tygodniu;
- powiązany z defekacją, zmianą częstotliwości lub konsystencji stolca.
W praktyce diagnostyka IBS polega na:
- wykluczeniu chorób organicznych (celiakia, nieswoiste zapalenia jelit, infekcje);
- analizie objawów i wywiadu lekarskiego;
- obserwacji odpowiedzi na leczenie dietetyczne i behawioralne.
Co to zespół jelita drażliwego? – rola dietetyka
Pomoc wykwalifikowanego i doświadczonego dietetyka przy problemach z IBS jest w tym przypadku nie do przecenienia.
Specjalista może:
- pomóc klientowi prowadzić dzienniczek objawów i diety;
- ocenić rytm wypróżnień, poziom stresu i styl życia;
- przygotować klienta do wizyty u lekarza poprzez zebranie danych o zwyczajach żywieniowych.
Należy dodać, że zespół jelita drażliwego to zaburzenie przewlekłe, dlatego proces diagnozy wymaga cierpliwości i współpracy różnych specjalistów.
Wiele osób zastanawia się, co to jest zespół jelita drażliwego. Objawy nie zawsze muszą być na tyle uciążliwe, aby od razu skłonić klienta do wizyty u lekarza. Właśnie dlatego tak ważne jest, aby dietetyk potrafił rozpoznać wczesne sygnały IBS, umiał prowadzić obserwację objawów i wspierał klienta w modyfikacji diety oraz stylu życia, zanim dolegliwości staną się przewlekłym problemem wpływającym na codzienne funkcjonowanie.
Rozwój kompetencji dietetyka
Praca z klientem zmagającym się z IBS wymaga kompetencji klinicznych i psychodietetycznych. Dietetyk powinien umieć rozpoznać, kiedy problem wynika z odżywiania, a kiedy ze stresu czy emocji. Dobrym rozwiązaniem jest rozwój poprzez kursy z dietetyki klinicznej i psychodietetyki. Dzięki nim nauczysz się interpretować objawy IBS, planować interwencje żywieniowe i lepiej rozumieć zależność między emocjami a funkcjonowaniem układu pokarmowego.
Dieta przy IBS – zalecenia dietetyka
Nie ma jednej „diety na IBS”, bo każdy przypadek jest inny. Dietetyk musi indywidualnie dopasować zalecenia, uwzględniając typ zaburzenia (zaparciowy, biegunkowy, mieszany).
Najczęstsze strategie pracy z klientem obejmują:
- Dietę FODMAP – czasowe ograniczenie fermentujących węglowodanów (np. laktozy, fruktozy, polialkoholi).
- Eliminację wyzwalaczy, które prowadzą do powstania uciążliwych objawów – takich jak kofeina, alkohol, ostre przyprawy, tłuste potrawy.
- Regularność w posiłkach – mniejsze porcje, spożywane o stałych porach. Jeśli chcesz wiedzieć więcej, sprawdź także, jaka dieta jest najlepsza na jelita.
- Wsparcie mikrobioty jelitowej – poprzez odpowiedni dobór błonnika i probiotyków.
Dobrą praktyką jest prowadzenie dzienniczka żywieniowego, w którym klient zapisuje:
- co jadł;
- jakie objawy wystąpiły;
- w jakich okolicznościach (np. stres, brak snu).
W ten sposób dietetyk może lepiej zrozumieć indywidualne reakcje jelit klienta. Pamiętaj, że zespół jelita drażliwego to nie wyrok, lecz sygnał organizmu, że trzeba przywrócić równowagę między jelitami, dietą i psychiką.
Jeśli chcesz skutecznie wspierać klientów z tym problemem – postaw na rozwój kompetencji w zakresie dietetyki klinicznej i psychodietetyki.
FAQ
IBS co to?
IBS to skrót od Irritable Bowel Syndrome, czyli zespołu jelita drażliwego, które charakteryzuje się zaburzeniem pracy jelit bez widocznych zmian strukturalnych.
Czy IBS można wyleczyć?
Nie całkowicie, ale objawy można znacznie złagodzić poprzez odpowiednią dietę, techniki relaksacyjne i regularny tryb życia.
Jakie badania zrobić przy podejrzeniu IBS?
Zawsze należy skonsultować się z lekarzem gastroenterologiem. W diagnostyce wykonuje się m.in. morfologię, CRP, badanie kału, testy w kierunku celiakii.
Czy stres wpływa na IBS?
Tak, stres wpływa na IBS i to w dużym stopniu. Jelita reagują na emocje, dlatego elementy psychodietetyki są fundamentem terapii.
